Makale Detayı

HİZMET TESPİT DAVASI ‘NDA YOL HARİTASI

Asıl sorun, 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayan fakat sigortasız çalıştırılanların yeni EYT düzenlemesinden yararlanıp yararlanamayacağıdır. Bu tarihten önce sigorta kaydı yapılmadan çalıştırılanlar söz konusu tarihten önce çalıştıklarını kanıtlayabilirlerse yeni düzenlemeden yararlanacaklar ve hizmet tespit davası açabileceklerdir. Hizmet tespiti davası, SGK’ya hizmet süreleri hiç veya eksik bildirilen, sürekli çalışmasına rağmen işe giriş-çıkış yaptırılan, SGK girişleri geç yaptırılan veya sigortasız çalıştırılan işçilerin işverene karşı açacağı iş davalarını ifade eder.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun  86/3. Maddesinde “Sigortalının çalıştığı bir veya birden fazla işte, bu Kanunda yazılı şartları yerine getirmiş olmasına rağmen, kendisi için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin işveren tarafından verilmediği veya verilen aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde kazançların veya prim ödeme gün sayılarının eksik gösterildiği Kurumca tespit edilirse, hastalık ve analık sigortalarından gerekli ödemeler yapılır “ şeklinde de ifade edildiği üzere söz konusu tarihten önce sigortasız çalışanlar, primleri eksik yatırılanlar veya sigorta başlangıcı geç yapılanlar; ilk işe giriş tarih kayıtlarının gerçek işe başlama tarihleri olması için 6100 sayılı Kanun’un 115/2. Maddesi gereğince bir dava şartı olarak öncelikle SGK’ya yapacakları başvuru neticesinde ret alırlarsa; hizmet tespiti veya diğer adıyla bir günlük sigortalılığın tespiti davasını işverenlerine karşı açabileceklerdir.  İş Mahkemeleri Kanunu’nun 4. Maddesi gereğince SGK, EYT hizmet tespit davalarında davalı değil, feri müdahil sıfatıyla yer alacaktır. 

Bunun yanı sıra alt işverenlik ilişkisinin varlığı halinde alt işveren ekonomik durumu kötü ve işçiye borcunu ödeyemeyecek halde ise, asıl işveren borçtan tam sorumlu olacaktır.

Hizmet Tespit Davası Anayasal sosyal güvenlik hakkı ile ilgili olup temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkını korumak, hak kayıplarının önüne geçmek ve meşru gerçekliğe ulaşarak kamu düzenini sağlamak amacıyla işçi ve ölen işçi yakınlarının gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, mahkemece re'sen araştırma da yapılmalıdır. 

7036 sayılı Kanun’un 5. Maddesi gereğince Hizmet Tespit Davalarında görevli mahkeme iş mahkemeleridir ve bu davalar arabuluculuk kapsamı dışındadır. Yetkili iş mahkemesi ise; işin veya işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesi veya davanın açıldığı tarihteki davalının ve davalılardan birinin yerleşim yeri mahkemesidir. 

İşçi veya ölümü halinde hak sahipleri, hizmetin geçtiği yıl dikkate alınmaksızın ileriye doğru olarak 5 yıl içerisinde İş mahkemesine başvurarak hizmet tespit davası açması gerekmektedir. 5 yıllık süre hak düşürücü süredir, dolayısıyla hakim re'sen dikkate alacaktır. Fakat bu hak düşürücü sürenin işlemesini durduran belgeler bulunmaktadır. Bu belgeler Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nde sayılmıştır ve SGK’ya verildiği takdirde hizmet tespit davasında hak düşürücü süre işlemeyecektir.